345 lat temu w walce z Turkami zginął polski szlachcic rodem z Makowa na Podolu Jerzy Michał Wołodyjowski.
On nie był postacią wymyśloną przez Henryka Sienkiewicza. Powieściowy Wołodyjowski jest wzorowany na prawdziwym Jerzym Wołodyjowskim (1620 – 1672), polskim szlachcicu herbu Korczak, który urodził się w rodzinnym majątku Makowie na Podolu, ok. 15 km na północny wschód od Kamieńca Podolskiego.
Podole było ziemią rodzinną Małego Rycerza. Był on stolnikiem przemyskim, zagończykiem, rotmistrzem, od 1669 roku pułkownikiem, kawalerzystą w chorągwi hetmana Jana Sobieskiego, późniejszego króla Polski. Hetman Sobieski mianował Wołodyjowskiego rotmistrzem w twierdzy Kamieniec Podolski, a w 1672 roku został komendantem Chreptiowa nad Dniestrem na południe od Kamieńca Podolskiego.
W sierpniu 1672 roku brał udział w obronie Kamieńca Podolskiego, szturmowanego przez Turków. Zginął 26 sierpnia 1672 w wybuchu 200 beczek prochu w Baszcie Czarnej w Zamku Górnym, który nastąpił bezpośrednio po kapitulacji twierdzy, a jego okoliczności nie są jasne. Interpretowano go później jako gest rozpaczy majora artylerii kamienieckiej Hejkinga (Sienkiewiczowskiego Ketlinga). Wołodyjowski został pochowany w podziemiach kościoła franciszkanów w Kamieńcu Podolskim.
Józef Ignacy Kraszewski w powieści „Ostap Bondarczuk” (1847) ustami jednego z jej bohaterów tak mówi o Kamieńcu Podolskim: „Nie wiem, czy które z naszych miast pochwalić się może tylu pamiątkami sławnymi, co Kamieniec”. Czyż to nie Kamieniec Podolski z jego największą w Polsce twierdzą został już przed wiekami nazwany „Przedmurzem Chrześcijaństwa” (katolickiego) i „Bramą do Polski”? Czyż to nie Polacy (zaczęli litewscy Koriatowicze) zbudowali wielką i sławną twierdzę kamieniecką, a miasto nie było „okiem w głowie królów, sejmów i Rzeczypospolitej”?
Pierwsza historyczna wzmianka o mieście pochodzi ze źródła ormiańskiego z 1062 roku i mówi o Kamieńcu jako o ormiańskiej faktorii handlowej. Od połowy XII wieku część wschodnia Podola (Międzybóż, Bożsk, Kotielnica) podlegała księstwu kijowskiemu, a zachodni obszar Podola, a więc także Kamieniec Podolski w tym samym czasie (potem całe Podole) znalazł się pod wpływem, i to zapewne bardzo luźnym, Księstwa Halicko-Wołyńskiego. Kamieniec Podolski nigdy nie należał do Rusi Kijowskiej. Jego ludność więcej ciążyła w stronę zachodu, szczególnie w stronę Wołynia.
Kamieniec Podolski, należący do Księstwa Halicko-Wołyńskiego został zgodnie z wolą jego ostatniego księcia Jerzego II z rodu Piastów mazowieckich, zajęty w 1352 roku przez króla Kazimierza Wielkiego, który nadał go w lenno litewskim książętom Koriatowiczom.
Po bitwie pod Sinymi Wodami w 1362 roku Litwini zajęli prawie całe Podole i wyciągali ręce po Kamieniec Podolski, nawet po zawarciu unii z Polską w Krewie w 1385 roku. Książę Witold doprowadził do upadku władzy propolskich Koriatowiczów w 1393 roku. Jego zakusom przeciwstawiał się król Władysław Jagiełło; odwiedził on Kamieniec trzykrotnie: w 1404, 1410 i 1417 roku.
W latach 1394-1430 Kamieniec Podolski był we władaniu bądź litewskim bądź polskim (1395-99 – lenno wojewody krakowskiego Spytka II z Melsztyna i 1402-11 – pod zarządem podstolego krakowskiego Piotra Szafrańca), by ostatecznie w latach 1430-33 zostać włączony wraz z zachodnim Podolem do Królestwa Polskiego.
Kamieniec Podolski jako miasto prawdopodobnie założyli Koriatowicze w drugiej połowie XIV wieku: Jerzy Koriatowicz lokował gród Kamieniec Podolski w 1374 roku na prawie magdeburskim.
Podczas powstania Chmielnickiego Kozacy nie potrafili zdobyć miasta i twierdzy ani w 1648 roku pod wodzą Maksyma Krzywonosa, ani pod wodzą Iwana Bohuna i Dżerdżelii w 1651 roku, ani oddziały Tymoszy Chmielnickiego w 1652 roku i ponownie w tymże roku sam Bohdan Chmielnicki, który niepysznie musiał odejść spod murów miasta po bezskutecznych atakach.
W 1655 roku Bohdan Chmielnicki znowu obległ miasto razem ze sprzymierzonymi z nim wojskami moskiewskimi, ale pomimo dziewięciu szturmów w ciągu trzech tygodni także i teraz nie zdobył miasta i twierdzy.
Kamieniec Podolski należał do Polski do 1793 roku (z wyjątkiem okresu 1672-1699, kiedy był we władaniu Turków), kiedy to w wyniku II rozbioru Polski został przyłączony do Rosji.
Słowo Polskie na podstawie tekstu Mariana Kałuskiego, 08.04.17 r.
