Choć Jezierna jest największą wsią w powiecie zborowskim to pomimo swojej starożytnej i bogatej w wydarzenia historii, nie posiada zbyt znaczących zabytków architektury, być może z wyjątkiem kościoła św. Józefa (1864) i cerkwi św. Trójcy (1893).
Wszyscy inni zniknęli w wirze wieków oraz z powodu bliskości trasy międzynarodowej. Nie ma już zamku zbudowanego pod Jakubem Sobieskim, ani bramy miejskiej, a jedynie dociekliwy badacz znajdzie wały obronne, a nawet wtedy nie jest to faktem.
Jeśli jednak podróżujesz przez obwód tarnopolski, a także istnieje potrzeba zatrzymania się na chwilę, to można to zrobić w Jeziornej.
Pierwsza wzmianka o Jeziornej pojawiła się w dokumentach w 1469 r., a w 1542 r. była już miastem. Przez długi czas należała do Sobieskich. Znaną miejscowością było to, że w 1655 roku Bohdan Chmielnicki stanął tu ze swoją armią i ówczesnymi rosyjskimi sojusznikami. Z uwagi na fakt, że główne siły armii rosyjsko-kozackiej znajdowały się w pobliżu Lwowa, stworzono realne zagrożenie dla ziem ukraińskich. Hetman Chmielnicki i bojar Buturlin postanowili zakończyć oblężenie Lwowa zadowalając się okupem otrzymanym od mieszczan i wyruszyć w kierunku oddziałów tatarsko-polskich (na wschód). Do pierwszego starcia doszło 8 listopada, gdy wojska rosyjsko-kozackie były jeszcze w drodze i Tatarzy próbowali bez powodzenia zaatakować oddziały kniazia Grigorija Romodanowskiego. 9 listopada 1655 armia rosyjsko-kozacka zbliżyła się do Jeziernej i zaczęła przeprawę na drugą stronę rzeki. Pierwsze przekroczyły ją kozackie oddziały Chmielnickiego. W dniu 10 listopada, kiedy Kozacy już przeszli i Rosjanie Buturlina zaczęli przeprawę, zaatakowali Tatarzy, którzy po całodziennych walkach zostali odparci. W dniu 11 listopada wojska rosyjsko-kozackie stanęły w pobliżu miasteczka Jezierna. Chan wysłał parlamentariuszy do Chmielnickiego, żądając zerwania sojuszu z Carstwem Rosyjskim i poddania mu wojsk rosyjskich. Wobec odmowy wojska tatarskie zaatakowały ponownie 12 listopada, jednak walki nie przyniosły rozstrzygnięcia wobec czego ponownie rozpoczęto rozmowy. W rezultacie wojska rosyjskie wypuszczono za okupem, a Bohdan Chmielnicki został zmuszony 23 listopada 1655 do podpisania traktatu, zobowiązującego go do udzielenia pomocy zbrojnej Rzeczypospolitej oraz do zerwania związków z Rosją.
Ziemia Jeziornej jest gęsto pokryta krwią, w różnych okresach toczyły się tu zacięte walki, ale linia frontu była długo opóźniona, a tym długim okresom towarzyszył ostrzał walczących stron. Tak więc w I wojnie światowej, w 1916 r., front stał na Strypie (czyli około 10 km dalej) przez cały rok, na II froncie światowym również trwał przez cztery miesiące. Generalnie w Jeziornej odnaleziono siedem cmentarzy, w tym miejsca pochówku ofiar epidemii cholery z niemal niezauważalnymi wzgórzami porośniętymi trawą. Pod koniec XIX wieku epidemia ta szalała tak bardzo, że zginął co siódmy jej mieskaniec.
Parafia rzymskokatolicka w Jeziornej działa od 1630 roku (według innych źródeł od 1636 roku). Równocześnie na koszt Jana Sobieskiego wybudowano tu pierwszy drewniany kościół, który w 1765 roku spłonął, a także wzniesiono nowy, również drewniany. Znajdujący się tam do dziś murowany kościół św. Józefa został zbudowany na koszt parafian i konsekrowany w 1864 roku, służył także wiernym z okolicznych wsi, a takich wsi było aż 13, które należały do parafii rzymskokatolickiej w Jeziornej.
W czasach II RP (1926-1927) kościół został odnowiony. W latach 1945-1996 kościół był nieczynny, działał w nim magazyn kołchozowy, obecnie kościół jest otwarty dla wiernych. Wygląda bardzo skromnie i ascetycznie, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz.
Niedaleko od kościoła – znajduje się cerkiew Świętej Trójcy, zbudowana w 1893 roku. Znajdują się tu relikwie św. Jozafata. Na cmentarzu znajduje się także dzwonnica z 1907 roku.
Na wiejskim cmentarzu znaleźć można kaplicę-sklep z XIX wieku Baranskich.
Jezierną podróżnicy dzisiaj kojarzą ze słynną restauracją „Kałuszka”, w której zatrzymują się setki osób każdego dnia by zjeść pyszny i niedrogi obiad.
Słowo Polskie, fot. ukrainaincognita, fot. Valdis Gum, 9 grudnia 2025 r.
Leave a Reply