Fot. Muzeum Winnicy
W październiku 2024 roku w miejskim Parku w Winnicy na cokole, na którym jeszcze dwa lata temu stał pomnik rosyjskiego pisarza Maksyma Gorkiego, pojawił się nowy postument. Poświęcony jest on ukraińskiemu kompozytorowi Mykole Leontovychowi, znanemu z wielu dzieł muzycznych, w tym „Szczedryka”, kojarzonego w świecie zachodnim z pastorałką Carol of Bells.
Przyczyny takiej „przeprowadzki” do Winnicy są smutne i tragiczne. Pomnik Leontowicza trafił do stolicy Podola wschodniego z Pokrowska w obwodzie donieckim. Obecnie to miasto cierpi z powodu rosyjskiej agresji i doświadcza ogromnych zniszczeń.
Losy pomnika były następujące 26 sierpnia 2018 roku w parku Juwilejny (Jubileuszowy) w dzielnicy Piwdenna uroczyście otwarto pierwszy pomnik Mykoły Leontowycza na wschodzie Ukrainy. Autorem pomnika jest rzeźbiarz z Gorłowki Petro Antip, obecnie mieszkający w Kijowie.
Razem z nim nad stworzeniem kompozycji pracowali rzeźbiarze Iwan Gudyma, Serhij Lyubinetskyi, Mykoła Biryuchinskyi, rzeźbiarz-mistrz metaloplastyki Oleksandr Serdyuk i architekt Serhiy Shaposhnikov. Autorem pomysłu projektu jest Kostyantyn Worobiow.
Kompozycja rzeźbiarska składa się z 2-metrowej rzeźby z brązu przedstawiającej Mykołę Leontowycza stojącej obok stołu z makietą stacji kolejowej wsi Griszyne (to dawna nazwa Pokrowska) oraz założonej przez niego szkoły muzycznej, w której niegdyś pracował przez cztery lata lata (1904-1908). Tutaj uczył muzyki i śpiewu, a także zorganizował pierwszy na ziemiach współczesnej Ukrainy chór robotniczy kolei. W oryginalnej donieckiej wersji pomnika, za rzeźbą Mykoły Leontowycza nad stołem z modelem na szkle, widnieje tekst oraz nuty drugiego wydania słynnego Szczedryka, które prawdopodobnie ukończył on w Griszynie. Tradycyjnie,za symbol „Schedryka” uważa się jaskółkę. Co ciekawe, wizerunek tego ptaka został uwieczniony nie tylko w kompozycji rzeźbiarskiej, ale także na herbie Pokrowska.
Dlaczego pomnik Mykoły Leontowycza przeniesiono do Winnicy?
Bo niemal całe życie wybitnego kompozytora było związane z Podolem wschodnim. Muzyk i kompozytor urodził się we wsi Monastyrok w rejonie bracławskim. Dorastał we wsi Szersznie niedaleko Tywrowa, gdzie otrzymał podstawowe wykształcenie muzyczne.
W 1887 Leontowycz uczył się w gimnazjum niemirowskim, w 1888 w Podstawowej Szkole Teologicznej w Szargorodzie, a od 1892 w Podolskim Seminarium Teologicznym.
To właśnie na wschodnim Podolu on po raz pierwszy usłyszał i spisał tekst i melodię pieśni ludowej, która później stała się podstawą dla pierwszego wydania słynnego Szczedryka. W 1902 roku Leontowycz przeprowadził się z żoną do Winnicy. Uczył tu muzyki i śpiewu jako nauczyciel muzyki w Cerkiewnej Szkole Nauczycielskiej. W 1903 roku urodziła się tu córka Halina. Leontowicz szuka nauczycieli, ale ich tutaj nie znajduje i idzie dalej…
I co najważniejsze: zarówno dla Pokrowska, jak i dla Winnicy nazwisko Leontowycza i jego muzyczne dziedzictwo stanowią integralną część tożsamości mieszczan. Nazwisko kompozytora znajduje się w parku miejskim, gdzie tymczasowo zainstalowano jego pomnik. Natomiast melodię „Schedryka” można usłyszeć codziennie o godzinie 18:00 z głównego zegara miejskiego na Wieży Artynowa.
Informacja
Szczedryk (Ukr. Щедрик) – jedna z najbardziej znanych kompozycji Mykoły Łeontowycza. Inspiracją dla utworu były zimowe ukraińskie pieśni obrzędowe – szczedriwki.
Kolejne redakcje „Szczedryka” opracowywane były w latach 1901–1919. Pierwsza prezentacja utworu przed publicznością zachodnią odbyła się 5 października 1922 w Carnegie Hall podczas koncertu Ukraińskiego Chóru Republikańskiego. W 1936 roku Peter J. Wilhousky napisał do melodii Łeontowycza angielskie słowa, dzięki czemu stała się ona popularną w Stanach Zjednoczonych kolędą pod nazwą „Carol of the Bells”.
Muzeum Winnicy, 18 października 2024 r.
Leave a Reply