22 stycznia Ukraińcy obchodzą rocznicę wydania w 1918 roku IV Uniwersału Ukraińskiej Republiki Ludowej, proklamującego pełną niepodległość Ukrainy oraz rocznicę ogłoszenia aktu zjednoczenia URL i ZURL, która po przegranej wojnie z Polakami zaczęła zacieśniać kontakty z tzw. Ukrainą Naddnieprzańską.
Chociaż do rozejmu ze stroną polską wówczas trzeba było czekać całych pięć miesięcy a do pierwszych rozmów Petlury z Piłsudskim na temat zbrojnego paktu militarnego przeciwko bolszewikom doszło po prawie roku, zjednoczenie aspiracji niepodległościowych mieszkańców Ukrainy po obydwa boki Zbruczu dało nadzieję na zwalczenie dzięki połączonym siłom głównego wroga – bolszewickiej Rosji.
Z okazji Dnia Jedności w Winnicy, która w 1919 roku pełniła rolę stolicy Ukraińskiej Republiki Ludowej, przy tablicy ministra sprawiedliwości URL Dmytra Markowycza oraz Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, znajdujących się przy ulicy Sobornej wystawiono wartę honorową w mundurach żołnierzy armii petlurowskiej. Historyk Oleksander Fedoryszen przybliżył historię „pierwszej” ukraińskiej niepodległości, wspominając o nieodwrotnym w ówczesnych warunkach sojuszu z Polakami w 1920 roku, który dojrzewał od maja 1919 roku, kiedy bolszewicy zajęli Kamieniec Podolski.
Jerzy Wójcicki ze Związku Polaków na Ukrainie oprócz wyżej wymienionych rocznic wspomniał także o 154. rocznicy Powstania Styczniowego, które stało się pierwszym antyrosyjskim zrywem Polaków, do udziału w którym aktywnie agitowano także ukraińskie chłopstwo. Niestety w 1863 roku, jak i w 1920 chłopi nie poparli idei wspólnej walki przeciwko zaborcom, kierowanym z Kremla i w obydwu upadkach walka skończyła się niepowodzeniem i wieloletnią rosyjską okupacją. Wójcicki wspomniał także o licznych powstaniach antybolszewickich, które wzniecali mieszkańcy Ukrainy po wycofaniu się polskich i ukraińskich oddziałów. W jednym z nich, które wzniecono w powiecie jampolskim, w 1921 roku jednocześnie brało udział do 15 tys. Podolan. Wówczas zajęto Mohylew Podolski i Jampol, wypędzono stąd bolszewików i zorganizowano tymczasową ukraińską administrację.
Żeby obejrzeć poczet honorowej warty do tablic Piłsudskiego i Markowycza przy ulicy Sobornej przybyli historycy, studencka młodzież oraz członkowie organizacji polskich, działających w stolicy Podola. Podczas uroczystości każdy zainteresowany mógł otrzymać ulotkę z opisem wszystkich miejsc w Winnicy, związanych z pobytem w tym mieście administracji URL oraz dowiedzieć się, kto piastował najważniejsze stanowiska w ówczesnym Dyrektoriacie.
Słowo Polskie, zdjęcia: Sergiusz Olijnyk, 22.01.17 r.
