Jan Szczepanik wynalazł i zaprojektował tak wiele urządzeń z wielu różnych branż, że trudno w to uwierzyć. Stał się światową gwiazdą, ale wiele z jego wynalazków zostało docenionych przez świat wiele lat po jego śmierci. Szczepanik urodził się w 1872 roku we wsi Rudniki koło Mościsk. Zdobył wykształcenie pedagogiczne i został nauczycielem fizyki.
Pierwszym znaczącym osiągnięciem Jana Szczepanika był automatyczny system tkacki, który przyniósł wynalazcy nie tylko wielką sławę, ale i znaczne pieniądze. Sam cesarz Austro-Węgier zachwycał się gobelinami Jana Szczepanika. W wieku 25 lat Jan Szczepanik opatentował — najpierw w Wielkiej Brytanii, a później w Stanach Zjednoczonych — swój nowy wynalazek: telektroskop. W rzeczywistości był on poprzednikiem telewizji kolorowej: urządzenie, które przesyła kolorowe obrazy i dźwięk na odległość.
Kolejnym wynalazkiem Jana Szczepanika był fotosculptor — urządzenie do wykonywania rzeźb, a właściwie kopiowania trójwymiarowego obrazu modelu dowolnego przedmiotu, będące prototypem współczesnej drukarki 3D!
W fabryce tkackiej Jana Szczepanika powstał również materiał na pierwsze kamizelki kuloodporne – była to specjalna tkanina jedwabna przebita cienkimi stalowymi płytkami. Jej technologię wynalazł jednak inny Polak, Kazimierz Żegleń, a Jan Szczepanik znacznie ją udoskonalił i zautomatyzował.
A jednak najbardziej wybitne osiągnięcia Jana Szczepanika dotyczyły fotografii kolorowej, a także filmów dźwiękowych i kolorowych. Zaprojektował trzy modele kamer kinematograficznych i projektorów do fotografii kolorowej, kamerę z projektorem zdjęć kolorowych, a także metodę nagrywania dźwięku na film.
Inne liczne wynalazki Jana Szczepanika pozostały dla ludzkości jedynie ciekawostkami: nie stały się znane, ponieważ wyprzedzały swoją epokę. Na przykład metoda małoformatowego kolorowego filmu fotograficznego, wynaleziona przez Jana Szczepanika, została wykorzystana przez Kodaka i Agfa dopiero 30 lat później.
Łącznie Jan Szczepanik zarejestrował 92 patenty w pięciu krajach. Jednak brakowało mu funduszy na zabezpieczenie praw patentowych, zwłaszcza w ostatnich latach życia. W rezultacie jego wynalazki były używane całkowicie bezpłatnie w Wielkiej Brytanii, Francji i Stanach Zjednoczonych.
Jan Szczepanik zmarł w 1926 r. Z dokumentów znalezionych po jego śmierci dowiadujemy się, że interesował się również okrętami podwodnymi, sterowcami i samolotami z poruszającymi się skrzydłami. Niestety, niemal wszystkie urządzenia wynalazcy i wiele jego dokumentacji technicznej zostało zniszczonych przez Niemców podczas okupacji.
Opis ilustracji: Jan Szczepanik testuje prototyp kamizelki kuloodpornej.
Lidia Baranowska za: polskie media, fot. mlodytechnik.pl, 26 czerwca 2025 r.
Leave a Reply