Woronowica pierwotnie należała do ruskiego rodu szlacheckiego Woronowiczów h. Kmita, później Kmitów. Pierwsi starostowie winniccy w czasach Wielkiego Księstwa Litewskiego, poprzedzającego polski okres historii tego miasta, pochodzili właśnie z rodu Woronowiczów: Aleksander Woronowicz, Matwij Kmita.
Pierwsza wzmianka o Woronowicy znajduje się w źródłach pisanych z 1391 r. Wówczas w Woronowicy było 110 osad. Córka Iwana Woronowicza otrzymała Woronowicę w posag. Wraz z posagiem Teofili Łaskiej przeszła na Martyna Radzymińskiego. W wyniku małżeństwa Anny Radzymińskiej z Michałem Grocholskim Woronowica przeszła w ręce Grocholskich. W połowie XVIII w. Woronowica staje się własnością Michała Grocholskiego h. Syrokomla i pozostaje w tej rodzinie przez ponad 100 lat. Na mocy dekretu króla Augusta III w 1748 r. Woronowica uzyskała prawa miejskie. W centrum wsi znajduje się kościół św. Michała Archanioła (XVIII w.), założony w 1793 r. przez Franciszka Ksawerego Grocholskiego, ukończony przez Jana Nepomucena Grocholskiego.
W latach 70. XVIII wieku Franciszek Ksawery Grocholski buduje duży pałac w stylu wczesnego klasycyzmu – pałac z lekko wygiętymi skrzydłami bocznymi. Architektem był niemiecki architekt Lorenz Hedon. Znajduje się on na najwyższym wzgórzu w okolicy. Antoni Grocholski podczas swojego pobytu w Rzymie i Livorno w 1797 r. kupił 519 obrazów znanych francuskich, holenderskich, flamandzkich i włoskich artystów, w tym Tycjana, Rembrandta, Rubensa. Część kolekcji została zamurowana w murze i z biegiem czasu zniszczyła ją wilgoć. Całkowita powierzchnia budynku wynosi 2500 m².
W budynku znajdują się 43 pomieszczenia. Pałac otaczał park założony pod koniec XVIII wieku. Po prawej stronie pałacu znajdowała się stajnia dla stu koni kozackich. Dekretem rządu rosyjskiego Grocholscy zostali zmuszeni do sprzedaży majątku za udział w powstaniu styczniowym. Kupił go Możajski, rosyjski oficer i wynalazca, który mieszkał tu w ll. 1869-1876. Mieszkając w Woronowicy, Możajski stworzył swój pierwszy model pocisku lotniczego i znacznie go udoskonalił. W pałacu znajduje się Muzeum Historii Lotnictwa i Kosmonautyki Ukrainy oraz Muzeum Sztuki Kobzarskiej (muzeum kobziarza Wołodymyra Perepeluka).
Lidia Baranowska, fot. Pałac Grocholskich w Woronowicy, fot. Redakcja, 21 września 2025 r.
Leave a Reply