Cmentarz rzymskokatolicki w Winnicy, założony został w XVIII w. Obecnie jego teren został wchłonięty przez Centralny Park Miejski im. Mykoły Leontowycza. Jest to także miejsce wiecznego spoczynku żołnierzy ukraińskich, którzy zginęli podczas epidemii tyfusu plamistego w latach 1919–1920.
Nekropolia pojawia się we wspomnieniach księdza Iwana Lebedowycza, kapelana polowego 1. Korpusu Galicyjskiego Armii Galicyjskiej, który w sierpniu-grudniu 1919 r. pełnił funkcję kapelana korpusowego szpitala polowego mieszczącego się w Winnicy na terenie współczesnego Winnickiego Okręgowego Klinicznego Szpitala Psychoneurologicznego im. akademika O. Juszczenki.
Greckokatolicki kapłan w pracy „Kapelani polowi Ukraińskiej Armii Galicyjskiej”, której był autorem, szczegółowo opisał procedurę transportu ofiar epidemii na cmentarz:
„…Każdego dnia na tyfus umierało kilku, a nawet kilkudziesięciu strzelców i żołnierzy brygady. Zażądałem od zespołu szpitala, aby dział techniczny przygotował dla każdego zmarłego pogrzeb i oświadczyłem, że dopóki tego nie zrobi, nie wyślę pogrzebu, bo strzelec chociaż na pogrzeb zasłużył. Po kilku dniach przekonałem się na własnej skórze, że nie da się tego dokonać. Pochowanych w ten sposób ciało zmarłego owijano tkaniną (matą), przywiązywano kartkę z imieniem i nazwiskiem zmarłego, ciała układano na wóz niczym snopy i wywożono na cmentarz. W tym celu zajęto część cmentarza katolickiego w Winnicy i pochowali tam naszych starszych oficerów i strzelców…
Kopanie grobów było bardzo poważnym problemem. Szpital miał bardzo mało możliwości. Było tylko kilku zdrowych strzelców. Dzięki setnikowi Niestorowowi Jacewowi, który wysłał kilku strzelców, mogliśmy wykopać wspólne groby. Aby nie wywołać nieprzyjemnego wrażenia wśród zdrowych, pogrzeby odbywały się wieczorami, kiedy grabarz wracał do domu. Przyniesione ciała składano po spisie w zbiorowych grobach, lekko przysypano ziemią i już następnego dnia zasypywano resztę…”.
W wydaniu gazety winnickiej „Szlak” z 29 listopada 1919 roku zachował się nekrolog poświęcony porucznikowi Teofilowi Moiseiovychowi (1892–1919), który także został pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim: „Komenda miasta Ukraińskiej Armii Halickiej zostaje powiadomiona o przedwczesnej śmierci Por. MOISEYOVYCHA TEOFILYA, Komendanta 13, Kt. Setka referent spraw lokalnych i teatralnych, który zmarł po krótkiej i ciężkiej chorobie 26.XI. 28.00 o godzinie 9:00 wieczorem. Pogrzeb odbędzie się od pułkowego szpitala rozdz. 1 na cmentarz katolicki w dniu 29 października 1919 r. o 3:00 na który zaproszeni są wszyscy Towarzysze i znajomi.”
O znajdującym się na terenie parku cmentarzu przypominają dziś dwie tablice pamiątkowe w języku ukraińskim i polskim, umieszczone na budynku dawnej rozgłośni parkowej, która najprawdopodobniej była niegdyś miejscem wiecznego spoczynku pochowanych tam tysięcy mieszkańców Winnicy.
Opis ilustracji: pochówek żołnierzy ofiar tyfusu w Winnicy. Rysunek autorstwa Wasyla Petruka (1919 r.).
Leave a Reply