Biskup Łucki Adolf Piotr Szelążek ( 1865-1950) jest znany przede wszystkim jako apologeta II Rzeczypospolitej. W okresie międzywojennym służył Kościołowi jako obrońca jego praw przy Rządzie Premiera Antoniego Ponikowskiego. Od roku 1925 został mianowany Ordynariuszem Łuckim.
Mądrość starożytna głosi, że każdy powoli staje się człowiekiem.
Naród polski w dobie romantyzmu przeżył chwile dramatyczne w związku z nieustanną walką o niepodległość. Zapoczątkowany przez Rosję i Prusy w XIX wieku frontalny atak na polskość z zamiarem rusyfikacji albo germanizacji, potęgowany dziesięcioleciami przez coraz ostrzejszy reżim zaborcy, poskutkował aktywnym oporem Polaków w walce o niepodległość. Ruch ten daje się odczuć w większej lub mniejszej mierze w tradycji narodowej. W powstaniu styczniowym duchowieństwo polskie odgrywało kluczową rolę w podnoszeniu wiary i patriotyzmu narodowego, w budzeniu czujności i nadziei, często przypłacając własne zaangażowanie cierpieniem i ofiarą z życia.
W takiej rzeczywistości, w rodzinie na wskroś religijnej Stanisława i Marianny (z domu Gregoriew) Szelążkow, 30 lipca 1865 roku przyszedł na świat drugi syn Adolf Piotr. Jak każde dziecko w rodzinie katolickiej został on ochrzczony w kościele parafialnym w Stoczku Łukowskim 13 sierpnia o godz. 12.00. Dwa lata później w 1867, urodził się trzeci brat Julian, jednak po dwóch miesiącach w nieznanych okolicznościach nastąpił przedwczesny zgon matki i brata.
To wydarzenie otwiera nowa kartę w historii rodziny Szelążków. Stanisław wraz z synami przeniósł się do Węgrowa, gdzie zawarł związek małżeński z Eleonorą Pauliną Dobraczyńską.[8] Dla osieroconych chłopców została ona prawdziwą matką, która wychowywała ich z troskliwą czułością i miłością. Więź, która łączyła Adolfa Piotra z matką potwierdza następująca wypowiedź: „Eleonora z Dobraczyńskich odznaczała się tak wielką dobrocią i wlała tyle serca w wychowanie sierot, że nie odczuły one braku opieki macierzyńskiej”.[14]
Ponieważ Podlasie znajdowało się na terenie zaboru rosyjskiego, rząd na wszelki sposób uciskał naród i religię. Jako ośrodek polskości najbardziej ucierpiało szkolnictwo. W takiej rzeczywistości przyszły Biskup Łucki ukończył szkołę powszechną w Węgrowie, a następnie w roku 1878 rozpoczął pięcioletnią naukę w Męskim Gimnazjum Klasycznym w Siedlcach. Jako uczeń, zapisał się „złotymi literami” w opinii grona pedagogicznego z powodu wyjątkowych zdolności, czego dowodem były rokrocznie otrzymywane nagrody.[14]
Bogactwo jego osobowości dostrzec można było w serdecznych i bezpośrednich relacjach z bliskimi ludźmi a także z otoczeniem. Siostra Myra Franciszkanka wspomina go tak: „… Bardzo przystępny, wesoły i pobożny».[13] Wysoka kultura osobista świadczy o wewnętrznej pracy nad charakterem. Jeszcze jedna cecha osobowości dominowała w przyszłym kapłanie – jego pracowitość. Świadczą o tym wysokie wyniki w nauce.[8] Następnym etapem w życiu Piotra Szelążka była Duchowna Seminaria w Płocku. Środowisko płockie odegrało kluczową rolę w formacji teologicznej młodego alumna.
Dnia 26 maja 1888 roku w Katedrze Płockiej z rąk Bpa Henryka Kosowskiego Szelążek otrzymał święcenia kapłańskie.[7] Od tej pory gorliwie wcielał w życie to, czego się nauczył w seminarium, wzbogacając i pogłębiając wiedzę naukową osobistym doświadczeniem duchowym.
Pierwszą placówką ks. Szelążka była płocka fara – kościol św. Bartolomieja. Ks. A. Chmielewski tak to ujął: « Niezwykła była gorliwość młodego lewity…»[4]
Przełożeni, widząc zdolności intelektualne ks. Szelążka, w roku 1889 kierują go na studia do Akademii Duchownej w Petersburgu. Po pięciu latach studiów po przedstawieniu dwóch prac: „De primatu Romani pontificus” i „De revamus lationibus S. Brigitas», uzyskał on stopień magistra teologii z wyróżnieniem primus cum eximia laude.[16] Po zakończeniu roku akademickiego powrócił do Płocka. W liście do Bpa Nowodworskiego rektor Akademii napisał o młodym absolwencie: „Odsyłam Waszej Ekselencji ks. Szelążka, ale nie Szelążek to, jeno czysty dukacik”.[16]
Wielki wpływ na rozwój duchowy i pisarski ks. Szelążka miał Bp. Nowodworski .[40] „Sam niesłychanie pracowity, wymagał i wdrażał do wytężonej pracy młodego towarzysza”.[41] Ordynariusz zlecał młodemu księdzu opracowanie różnych memoriałów i referatów, które osobiście potem przeglądał i poprawiał. Ks. Szelążek przez 8 lat pełnił obowiązki egzaminatora posynodalnego i cenzora ksiąg ( 1902 – 1910). Od 1894 r. pracował również w sądzie biskupim, gdzie pełnił urząd obrońcy węzła małżeńskiego (1894 – 1896), notariusza ( 1897 – 1907) i asesora ( 1902 – 1918). W tym czasie był administratorem parafii w Radzikowie ( 1897 – 1907), a następnie w Orszymowie ( 1907 – 1918). Jednocześnie z pracą w kurii biskupiej ks. Adolf gorliwie pełnił obowiązki kapłańskie w farnym kościele.
s. Olga Alina Merecka CST, Irena Rozwadowska, 09.07.17 r.
Wkrótce kolejna część opowieści o biskupie Adolfie Piotrze Szelążku…
Literatura:
1. Akta urodzonych parafian Stoczek Łukowski od 1862 do 1874 Księga Pamiątkowa Siedlczan(1844-1905), Warszawa 1927.
2. Bukowiński W. Wspomnienia z więzienia, Krynica Zdrój, X 1969, Zcz 5(1990) nr 18, s.241.
3. Catalogus ecelesiarum. Varsovie-Plociae 1903-1925. W.Góralski. Skład osobowy kapituły w okresie rządów diecezją arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego… red. A. Suski, W. Góralski, T.Żesrowski, Płock 1991.
4. Chmielewski A.,Nasz Pasterz,MDŁ 1935 nr 12, s 313-314.
5. Drozdieckij, Majorow. Postanowlenije o prodlenii sroka sledstwija,Kijew, 26 IV 1945, ArMSWiA sygn. UT/625/F, t.1, dz. Cyt., (mps) s. 4.
6. Gumkowska S., Biografia A.P. Szelążka, ArST sygn.E/IV-h.
7. Karwowska B. E., Ks.Bp. Adolf Piotr Szelążek wierny świadek Chrystusa, Podkowa Leśna 2000.
8. Kluz W., Wytrwałość- Biskup Adolf Piotr Szelążek Założyciel Zgromadzenia Siótr św. Teresy od Dzieciątka Jezus, Warszawa 1987.
9. Kobyłecki S., Biografia Ks. Bpa A. P. Szelążka, Rychnowo, 17 IV 1969, ArST sygn. E/V-a.
10. Kobyłecki S., Wspomnienia o ks. Biskupie Szelążku, [bmw], ArST sygn.E/V-b.
11. Kryminalny kodeks URSR, Kyjiw 1945, ArMSWiA sygn. UI/I/F.
12. Kwiatkowski W., Protokół czynności Synodu Diecezjalnego w Łucku odbytego w dniach 30 VII – 1 IX 1927, MDŁ 2(1927) nr 9, s. 648-650.
13. Myra M., Moje wspomnienia o śp.Księdzu Biskupie Adolfie Piotrze Szelążku, Orlik, 29X 1985, ArST sygn. E/IV-f/7.
14. Nasz Pasterz – Jubilat, ŻK 9(19380 nr 37,s. 538.
15. Protokół przesłuchania,Łuck, 4 I 1945, ArMSWiA sygn. UT/625/F, t., cz.A.
16. Szelążek A. P., Autobiografia, ArST sygn. E/I-a.
17. Szelążek A. P., Na chleb dla dzieci w Ochronkach Płockiego towarzystwa Dobroczynności, «Kurier Płocki» 2(1916) nr 240, s. 3
18. Wilk S., Episkopat Polski w latach 1918-1939, Warszawa 1992.
19. Z okazji konsekracji J.E. ks. Biskupa Sufragana Płockiego, «Кurier Płocki» 4(1918) nr 268, s. 1-2.
