28 września 1939 roku minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von Ribbentrop i komisarz spraw zagranicznych ZSRS Wiaczesław Mołotow podpisali w Moskwie sowiecko-niemiecki układ „O granicy i przyjaźni”, który potwierdził dokonanie przez oba totalitarne państwa rozbioru Polski.
Pod koniec września 1939 część polskich oddziałów wciąż toczyła walki z wojskami niemieckimi i sowieckimi. Nie zważając na to, na Kremlu hucznie świętowano zawarcie sojuszu pomiędzy ZSRS i III Rzeszą, któremu towarzyszyły poufny protokół oraz dwa tajne protokoły dodatkowe.
W drugim tajnym protokole przedstawiciele obu totalitarnych mocarstw zobowiązali się, że „nie będą na swoich terenach tolerować żadnej polskiej agitacji, która przenikałaby na terytorium drugiej strony. Wszelkie próby takiej agitacji na ich terenach będą likwidowane, a obie strony będą się informowały wzajemnie o podejmowanych w tych celach środkach”. Dokument ten stanowił podstawę do ścisłej współpracy Gestapo i NKWD w zwalczaniu polskiego ruchu oporu.
We wstępie do zawartego układu stwierdzano: „Rząd Rzeszy Niemieckiej i rząd ZSRS uznają, po upadku dotychczasowego państwa polskiego, za wyłącznie swoje zadanie przywrócenie na tym terenie pokoju i porządku oraz zapewnienie żyjącym tam narodom spokojnej egzystencji, zgodnej z ich narodowymi odrębnościami”. Art. IV tego dokumentu głosił: „Rząd ZSRS i rząd Rzeszy Niemieckiej uważają układ niniejszy za mocną podstawę postępowego rozwoju przyjaznych stosunków pomiędzy swymi narodami”.
W wyniku dokonanego rozbioru Polski Niemcy zajęły obszar ok. 186 tys. km kw., zamieszkany przez ok. 22 mln osób. 8 października 1939 r. na mocy dekretu Adolfa Hitlera do Rzeszy wcielone zostały województwa: pomorskie, poznańskie, śląskie, większa część łódzkiego, zachodnia część krakowskiego, część warszawskiego i część kieleckiego. Z pozostałych zagarniętych przez Niemcy ziem polskich dekretem Hitlera z 12 października 1939 r. utworzono „Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich”.
Związek Sowiecki uczestnicząc w rozbiorze Polski zajął obszar o powierzchni ponad 190 tys. km kw. z ludnością liczącą ok. 13 mln osób. Okrojona Wileńszczyzna została przez władze sowieckie w październiku 1939 r. uroczyście przekazana Litwie. W czerwcu 1940 r. Litwę razem z Łotwą i Estonią pod groźbą ekspansji militarnej inkorporowano w skład ZSRS.
Na terenach polskich zagarniętych przez Związek Sowiecki, 22 października 1939 r., w atmosferze terroru i pod kontrolą NKWD, przeprowadzono „wybory” do Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy. Wyłonieni w ten sposób „deputowani ludowi” wystąpili do Rady Najwyższej ZSRS o włączenie Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy do „macierzystych” republik sowieckich. Rada Najwyższa ZSRS pozytywnie rozpatrzyła te wnioski i dekretami z 1 i 2 listopada 1939 r. podjęła decyzję o przyłączeniu wspomnianych obszarów odpowiednio do Białoruskiej i Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Dekretem z 29 listopada 1939 r. wszystkim osobom, które w dniach 1 i 2 listopada 1939 r. mieszkały na terenach wcielonych do ZSRS, nadane zostało sowieckie obywatelstwo.
Sojusz Hitlera i Stalina przetrwał niespełna dwa lata i zakończył się atakiem Niemiec na ZSRS 22 czerwca 1941 r.
Słowo Polskie, dzieje.pl, 28.09.16 r.
