Zgodnie z nowymi przepisami wnioski o Kartę Polaka będzie można składać nie tylko w polskich konsulatach, lecz i w urzędach wojewódzkich, co będzie dużym ułatwieniem dla Polaków z Ukrainy i Białorusi, gdzie oni są zmuszeni do czekania czasami nawet przez pół roku na rozmowę z konsulem w celu złożenia dokumentów.
Zmiana ustawa powinna ułatwić posiadaczom Karty Polaka osiedlanie się w Polsce i ubieganie się o polskie obywatelstwo. Według szacunków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, dzięki nowelizacji do kraju może przyjechać kilkadziesiąt tys. Polaków ze Wschodu.
Zgodnie z nowymi przepisami, pomoc finansowa dla osób z Kartą Polak, które zdecydują się na wyjazd na historyczną ojczyznę, będzie przeznaczona też dla członków ich najbliższej rodziny.
Zgodnie z nowelizacją posiadacze Karty Polaka, przyjeżdżający do Polski z zamiarem osiedlenia się na stałe, dostaną bezpłatnie Kartę Stałego Pobytu (wcześniej musieli zapłacić około 600 PLN), po roku otrzymają obywatelstwo polskie, a w międzyczasie będą mogli liczyć na pomoc w okresie adaptacji – świadczenie pieniężne na pokrycie kosztów gospodarowania i bieżącego utrzymania na okres do 9 miesięcy, dofinansowanie do wynajmu mieszkania, intensywnej nauki języka polskiego czy kursów zawodowych (ok. 140 Euro miesięcznie). Program ma ruszyć od 2017 r.
Karta Polaka potwierdza przynależność do narodu polskiego. Przyznawana jest osobom polskiego pochodzenia żyjącym w 15 krajach za wschodnią granicą, powstałych lub odrodzonych po rozpadzie ZSRR, które nie uznają podwójnego obywatelstwa. Karta Polaka jest wydawana przez konsula polskich placówek dyplomatycznych i jest ważna przez 10 lat od momentu przyznania. Może być przedłużana na wniosek zainteresowanego.
Ustawa Karta, o którą można ubiegać się od kwietnia 2008 roku, umożliwia m.in. refundację wizy, dostęp do polskich szkół i uczelni oraz ułatwienia w uzyskiwaniu stypendiów, podejmowanie pracy i prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce oraz zniżkę 37 proc. na przejazd koleją i autobusami.
Osoby ubiegające się o Kartę Polaka muszą wykazać swój związek z polskością – w tym przynajmniej bierną znajomość polskiego, potwierdzić formalnie, że jedno z rodziców lub dziadków bądź dwoje pradziadków było narodowości polskiej; bądź przedstawić zaświadczenie organizacji polonijnej o działalności na rzecz kultury i języka polskiego. Z tym czasami jest problem. Konsulowie często na swój sposób traktują przepisy i zbyt rygorystycznie podchodzą do rozmowy z Polakami, rodzice i dziadkowie których zostali zamordowani za polskie pochodzenie przez NKWD a samo tylko wspomnienie o byciu Polakiem groziło zwolnieniem z pracy lub ze studiów.
16 grudnia w Warszawie odbyła się jednodniowa konferencja pt. Historia Kartą spisana”, podsumowująca osiem lat funkcjonowania Ustawy o Karcie Polaka oraz wnosząca propozycje stosownie jej nowelizacji. W ramach konferencji działacze środowisk polskich za granicą zgłosili szereg propozycji do tekstu ustawy, w tym – wprowadzenie wewnętrznej kontroli (nagrywania) rozmowy petenta z konsulem, zgłaszającego się do placówki w celu otrzymania Karty Polaka. Konsulowie wówczas byliby zobowiązani nagrywać rozmowę na dyktafon i przez określony termin zachować nagranie dla ew. przekazania go komisji do spraw rozpatrywania zażaleń osób, składających wniosek na Kartę Polaka. Kolejne propozycje polegały na ograniczeniu dostępu do Kart Polaka osób bez polskiego pochodzenia, skasowaniu zaświadczeń od dachowych organizacji polskich oraz rozszerzeniu możliwości posiadaczy Kart Polaka na terenie państw, w których oni mieszkają, krzewią polskość i opiekują się polskimi nekropoliami i zabytkami polskiego dziedzictwa narodowego.
Słowo Polskie, dzieje.pl, 03.09.16 r.
