Na zdjęciu: Wawrzyniec Dayczak, Autor nieznany, 1939 r. Public domain
27 sierpnia 1882 r. w Reniowie niedaleko miasteczka Załoźce w niezamożnej rodzinie chłopskiej przyszedł na świat Wawrzyniec Dayczak – jeden z najbardziej znanych polskich architektów okresu międzywojennego, przedstawiciel lwowskiej szkoły architektury, działacz społeczny i pedagog.
Po ukończeniu w 1903 r. klasycznego niemieckojęzycznego Gimnazjum im. Arcyksięcia Rudolfa w Brodach, Dayczak studiował na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej. Działalność zawodową rozpoczął w latach studenckich. Jego pierwszymi projektami były małe wiejskie kościoły, w tym w jego rodzinnym Reniowie, wzniesiony w 1908 r. Pod wpływem pierwszych skromnych zleceń tematyka sakralna stała się głównym nurtem działalności architektonicznej Dayczaka.
W 1908 r. Wawrzyniec Dayczak był inicjatorem założenia i kierownikiem pierwszej polskiej organizacji młodzieży wiejskiej – Drużyn Bartoszowych oraz redaktorem naczelnym i wydawcą czasopisma tej organizacji „Dzwon”.
Po otrzymaniu dyplomu w 1915 r. oraz po odbyciu służby w wojsku austriackim, a następnie polskim, Wawrzyniec Dayczak aktywnie uczestniczył w akcji odbudowy kraju ze zniszczeń wojennych. W tym okresie nie tylko wykonywał projekty nowych budowli, ale też podejmował zadania z zakresu konserwacji zabytków architektury – kamienic Czarnej i Królewskiej, wieży ratuszowej we Lwowie, klasztorów dominikańskich w Podkamieniu i Bohorodczanach, kościoła kolegialnego w Stanisławowie.
W latach 1923–1925 Wawrzyniec Dayczak piastował na Wołyniu stanowisko naczelnego architekta Liceum Krzemienieckiego.
W 1925 r. założył we Lwowie własne biuro architektoniczne, działające do 1939 r. Na te lata przypada najbardziej owocny i twórczy okres jego życia. Jako architekt Dayczak wykreował własny styl, ulegający zmianom w zależności od nurtów architektonicznych, mieszczących się w szerokim pojęciu modernizmu.
Architekt Dayczak jest autorem projektów Gmachu Wyższej Szkoły Handlu Zagranicznego, kina „Pax”, głównego ołtarza w kościele Świętej Elżbiety we Lwowie, kościoła w Rzęsnej pod Lwowem, sanatorium Towarzystwa Lekarskiego i kościoła w Morszynie oraz licznych szkół, domów ludowych, willi, a także blisko setki kościołów i kaplic w całej Ziemi Lwowskiej.
Po II wojnie światowej przeniósł się do Jarosławia, gdzie w latach 1945–1964 pracował jako wykładowca w Państwowej Szkole Budownictwa.
Wawrzyniec Dayczak zmarł 28 kwietnia 1968 r. w Jarosławiu. Jako zasłużony architekt został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Sergij Porowczuk za: Konsulat Generalny RP w Łucku, 17 kwietnia 2021 r.
Leave a Reply