Oprócz ksiąg metrykalnych ważnym źródłem masowym do zbadania genealogii są księgi egzaminów przedślubnych. W księgach zawarty jest kwestionariusz dla par, która zamierzała wziąć ślub. Ujednoliconych pytań jako takich nie było. Zazwyczaj stawiano ich od 5 do 15 (często pytania zawierali kilka innych pytań i w ten sposób mamy rozszerzony kwestionariusz).
Taka czynność wynika z tradycji chrześcijańskiej, polegającej na sprawdzeniu wiedzy o podstawowych religijnych prawdach wiary, a także przygotowania do sakramentu małżeństwa.
Otóż, pierwsze pytanie dotyczyło imienia, nazwiska narzeczonego/narzeczonej, ich rodziców, wiek narzeczonych, stan cywilny, jakiego są wyznania, w jakiej parafii mieszkają, gdzie się urodzili (miejscowość oraz inne charakterystyki administracyjne), do jakiego stanu przynależą, od jak dawna mieszkają w parafii, сzy z własnej woli zamierzają się pobrać, czy zawiadomieni rodzice, opiekunowie lub rodziny; czy nie czyniły ślubów czystości; czy nie były zaręczeni z inną osobą i jeżeli tak to kiedy; czy narzeczeni nie pozostają z sobą w pokrewieństwie lub powinowactwie naturalnych czy duchownym. Czasem kwestionariusze podzielone dla narzeczonego i narzeczonej, a czasem mamy jeden wspólny dla obu.
Zeznania podpisywane były (jeżeli nie przyswoili umiejętności pisania, to stawiano krzyżyk) przez narzeczonych, dwóch świadków, po czym parafowano je podpisem proboszcza.
Sam skład pytań oraz odpowiedzi na nie poszerzają potencjalne zainteresowanie tym źródłem. Widzimy w nim stosunek Kościoła do sakramentu małżeństwa, ważności świadomości stanowej. Ale także na inne aspekty życia te obyczaje rzucały światło dzienne. Np, w krajach luterańskich kwestionariusz także zawierał pytanie odnośnie przyswojenia podstawowych nawyków czytania i pisania.
Opis ilustracji: Zdjęcie dokumentu ze zbiorów Winnickiego Archiwum Obwodowego.
Leave a Reply