„Niezniszczalny” kościół w Żmerynce

Kościół oraz dworzec kolejowy w Żmerynce. Fot. http://kustoagro.com/

W Żmerynce, oprócz jednego z najpiękniejszych dworców Ukrainy, znajduje się nie mniej atrakcyjny kościół pod wezwaniem św. Aleksego.

Miejscowa wspólnota rzymskokatolicka pojawiła się wraz z założeniem miasta. Od 1890 roku wierni wielokrotnie zwracali się do generał-gubernatora, rezydującego w Kamieńcu Podolskim, z prośbą o udzielenie zgody na budowę w Żmerynce kościoła, ale za każdym razem dostawali odmowę.

W 1904 roku dwóch mieszkańców Żmerynki – Sadowski i Michalski, przyjechało do Petersburgu z apelem do cara Mikołaja II. Po trzech miesiącach oczekiwania dostali się na audiencję . Właśnie w tym czasie cesarzowi urodził się syn Aleksy chory na hemofilię. Sadowski i Michalski zaproponowali – jeżeli w Żmerynce powstanie kościół – zostanie nazwany ku czci św. Aleksego i w nim codziennie będzie odprawiana msza św. w intencji zdrowia następcy rosyjskiego tronu. Car dał pozwolenie na budowę.

Kościół w Żmerynce budowano w latach 1904 – 1910. Konsekrował go biskup kamieniecko-podolski. W latach 1912–1926 parafia liczyła ponad 2,5 tysiąca wiernych. W latach 1928 – 1931 proboszczem kościoła był o. Sadowski, rozstrzelany przez funkcjonariuszy NKWD w 1937 roku. W latach 1936-1941 odprawianie mszy w Żmerynce było zabronione. Szaty liturgiczne i wszystkie przedmioty obrzędowe przechowywali wierni , aż do jego ponownego otwarcia.

W celu pozbawienia świątyni wyglądu kościoła bolszewicy postanowiła usunąć z niego wysoką gotycką wieżę z krzyżem. Według relacji naocznych świadków w trakcie demontażu wieży zginęło 7 osób.

Później na mocy decyzji komitetu wykonawczego miejskiego ośrodka partii komunistycznej postanowiono przekształcić kościół na elektrownię. Pomysł ten jednak nie był zrealizowany, ponieważ praca sprężarek doprowadziła do pęknięcia jednej ze ścian budowy. Architekci poradzili przerwać roboty, żeby nie doprowadzić do zawalenia się budynku. Zamiast elektrowni w żmeryńskim kościele otwarto magazyn żywności.

W czasie represji bolszewickich parafianie po kryjomu gromadzili się w jednym z mieszkań. Msze św. odprawiał ksiądz z Niemiec. W okresie niemieckiej okupacji miasta w 1941 roku kościół został ponownie otwarty i odremontowany przez wiernych .

W latach 1952-1970 proboszczami kościoła byli o. Olszewski, o. Wilk oraz o. Darzycki. Od 1972 roku proboszczem został o. F. Pogrebny. Kościół w Żmerynce jest podobny do kościoła w Hniewaniu, ale jest dwukrotnie mniejszy. Dzięki pięknej gotyckiej wieży kościołół św. Aleksego jest widoczny ze wszystkich zakątków miasta.

Lidia Baranowska na podstawie informacji vlasno.info, 15.03.18 r.