Księga metrykalna ze Lwowa. Źródło: Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie
Księgi metrykalne są ważnym źródłem informacji dla poszukiwań genealogicznych. W nich zamieszczone są informacje o chrzcie, ślubie i śmierci parafian. W obrządku katolickim księgi metrykalne zaczęły wchodzić w użytek po Soborze Trydenckim w 1563 r. W tradycji prawosławnej nieco później: początki wiodą od metropolity kijowskiego Mohyły (1632-1647), ale na szerszą skalę takie rejestry wchodzą w życie z końca XVII i w XVIII stuleciach.
Z ksiąg metrykalnych katolickich możemy się dowiedzieć o imieniu, nazwisku osób urodzonych, a także imionach jej rodziców i ich wieku, o osobach, którzy byli rodzicami chrzestnymi dziecka. Księgi szlubów oprócz imion i nazwisk, a także dniu i roku zawarcia małżeństwa przekazują informacje o świadkach sakramentu. Księgi zmarłych odnotowują wiek osób i przyczyny zgonów. We wszystkich okolicznościach są wymienieni księża, które udzielali sakramentów.
Takie dokumenty na Ukrainie generalnie zachowane są w archiwach państwowych, gdyż archiwa kościelne na Ukrainie praktycznie nie istnieją. Chronologicznie najwięcej zachowano metryk z XIX wieku. Co oznacza, że zainteresowani mają szansę odnaleść korzenie swego rodu w dowodach dokumentalnych wpisów metrykalnych właśnie od tego czasu.
Czym jeszcze mogą służyć takie materiały historyczne? Ponieważ mamy do czynienia ze źródłem masowym, możemy zatem zbadać na podstawie ksiąg zjawiska demograficzne: sporządzić statystykę urodzeń, poziom śmiertelności, możemy obserwować bieg tych lub innych chorób, epidemii (które powodowały wysoki poziom zgonów), wiek osób, którzy zakładały i rodziły dzieci, wiek, w którym umierały.
Księgi metrykalne zawsze podpisywał proboszcz i potwierdzał pieczątką parafialną. A całość trzech rubryk sygnował wraz z przyłożeniem pieczęci urzędowej miejscowy dziekan. Zazwyczaj księgi metrykalne prowadzone na terenie zaboru rosyjskiego sporządzane były w trzech egzemplarzach: jeden pozostawał w parafii, drugi – w konsystorium, a trzeci był wysyłany do Rzymsko-Katolickiego Kollegium Duchownego w Sankt-Petersburgu.
Vitaliy Perkun, 3 września 2024 r.
